0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türkiye’de ve Dünya’da işçi direnişleri toplumsal bir boyuttan bireysel bir direnişe doğru şekillendi. Eylemler, örgütlenmeler, temel hak talepleri gibi toplumsal sorunların yerini kimlik, etnik köken, toplumsal cinsiyet eşitliğinde bireye odaklanıldı. Nice toplumsal soruna sadece birey odaklı bakıldı. Sorunların toplumsal getirileri ya göz ardı edildi, ya göz ardı edilmesi istendi ya da daha iyi niyetli bakıp teknoloji ve gelişen dünya buna el verdi. İşçi direnişleri uzun yıllardır sürdürdüğü varoluş tarihinde nice kazanımlar elde etti.  Bunu gerçekten de ‘direne direne’ kazandı.  Birlik içinde olmanın getirdiği bu kazanımları unutmamak, sendika gibi bir değeri kimileri unutmasa da unutanlara tekrardan hatırlatmak gerek. 

Ucuz emek ülkesi olan Türkiye’de 2022 yılında en az 1843 işçi hayatını kaybetti; bunun 55’i ise Denizli’de gerçekleşti.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin bir yazısında bu ölümler şu şekilde değerlendirilmiş, ”İş cinayetlerinin yoğunlaştığı (953 işçi ölümü) üç iş kolu bulunuyor:  “Güvencesiz çalışmanın hakim olduğu inşaat, tarım ve taşımacılık. Uzun çalışma saatleri, yoğun çalışma, sigortasız çalışma ve her türlü kuralsızlığın hakim olduğu bu işkollarında sendikal örgütlenme yok gibi ya da zayıf ve belli mesleklerde öbekleniyor.

İnşaatlarda dış cephe iskele, çatı, asansör boşluğu vb. yüksekten düşmeler ölümlerin yarıdan fazlasını oluştururken diğer iki temel neden ise ezilme/göçük ile elektrik çarpmaları. Diğer yandan özellikle mevsimlik tarım işçilerinin çalıştıkları bölgelere ya da tarlaya yolculuğu sırasında uygun olmayan ulaşım araçlarının kullanılması, eskiyen traktörler, işçilerin barınma-dinlenme-temizlik alanlarının yetersizliği, kene ısırmaları vb. ölümlerin temel nedenlerini oluşturuyor.

En çok işçi ölümünün meydana geldiği üçüncü iş kolu ise taşımacılık. Yoğun çalışma, mobbing, uzun çalışma saatleri, uygun olmayan yollar ve araçlar, beslenme ve uyku düzensizliği vb. sorunlar iş cinayetlerine davetiye çıkarıyor. Ölümlerin yüzde 75’ini trafik kazaları oluştururken diğer önemli bir neden ise çalışma koşullarına bağlı kalp krizleri.

Bu yıl moto kurye ölümleri de bu nedenlerden dolayı ölümlerin arttığı bir meslek olarak raporlarımızda öne çıkıyor. Pandemi ile birlikte giderek genişleyen ve işçi profilinin çoğunlukla 20’li yaşların başında olduğu sektörde işçi sağlığı açısından en net sonuç ortada: 2022 yılında en az 55 moto kurye iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.

Ölümlerin bir durağı da katı atık işçileri. Sigortasız, sağlıksız koşulların ve çocuk-göçmen-yaşlı emeğinin yoğun olduğu, üç otuz para için belirsiz saatler çalışılan vb. iş kolunda acil örgütlenme faaliyetlerinin yoğunlaştırılması gerekiyor.

Diğer yandan sanayi işkollarındaki ölümler ilk üç sırada olmasa da sanayinin çok farklı iş kollarında (maden, metal, enerji, tekstil, kimya, gıda vd.) olduğu gerçeğinin altını çizmek gerekiyor. Aslında bu iş kollarının toplamını aldığımızda “sektörel olarak en fazla ölüm sanayide” meydana geliyor. Özellikle sendikasızlaştırmanın sonuçlarının ortaya çıktığı ve genç işçi ölümlerinin yoğunlaştığını gözlemliyoruz.”

Ölüm nedenlerinin başlıca sebepleri arasında servis kazası, düşme, ezilme, patlama, kalp krizi, intihar, şiddet, salgın hastalık ve meslek hastalıkları var. Çocuk işçi ve göçmen işçilerin durumu da içler acısı bir tabloyla karşımıza çıkıyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, işçi ölümlerinin aylara göre dağılımı ise şu şekilde olmuş, Ocak ayında en az 120 işçi, Şubat ayında en az 109 işçi, Mart ayında en az 123 işçi, Nisan ayında en az 130 işçi, Mayıs ayında en az 178 işçi, Haziran ayında en az 189 işçi, Temmuz ayında en az 172 işçi, Ağustos ayında en az 189 işçi, Eylül ayında en az 161 işçi, Ekim ayında en az 163 işçi, Kasım ayında en az 128 işçi ve Aralık ayında en az 181 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetmiş.

İstihdam biçimlerine göre dağılımında, 1600 ücretli (işçi ve memur) ve 243 kendi nam ve hesabına çalışan (çiftçi ve esnaf) hayatını kaybetmiş. Ölenlerin yüzde 87’sini ücretliler yüzde 13’ünü ise kendi nam ve hesabına çalışanlar oluşturmuş.

2022 yılında iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı ise İnşaat, Yol işkolunda 374 işçi, Tarım, Orman işkolunda 359 emekçi (186 işçi ve 173 çiftçi); Taşımacılık işkolunda 220 işçi; Madencilik işkolunda 105 işçi; Metal işkolunda 101 işçi; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 99 emekçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 97 işçi; Konaklama, Eğlence işkolunda 95 işçi; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 61 işçi; Enerji işkolunda 52 işçi; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 43 işçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 35 işçi; Tekstil, Deri işkolunda 32 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 31 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 22 işçi; Ağaç, Kâğıt işkolunda 22 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 16 işçi; Basın, Gazetecilik işkolunda 7 işçi; İletişim işkolunda 5 işçi; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 3 işçi; Elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 64 işçi hayatını kaybetmiş.

2022 yılında iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımında Trafik, Servis Kazası nedeniyle 422 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 347 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 295 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 201 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 97 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 78 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 77 işçi; İntihar nedeniyle 71 işçi; Şiddet nedeniyle 68 işçi; Covid-19 nedeniyle 46 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 27 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 14 işçi; Diğer nedenlerden dolayı 100 işçi hayatını kaybetmiş.

108 kadın işçi ve 1735 erkek işçi hayatını kaybetmiş.

İş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımında 14 yaş ve altı 27 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 37, çocuk/genç işçi, 18-29 yaş arası 390 işçi, 30-49 yaş arası 756 işçi, 50-64 yaş arası 428 işçi, 65 yaş ve üstü 99 işçi, Yaşını bilmediğimiz 106 işçi hayatını kaybetmiş.

Denizli’deki tabloda ise 51 işçi hayatını kaybetmiş ve Türkiye’de 8. Sırayı almış.

2022 yılında 90 mülteci/göçmen işçi hayatını kaybetmiş. Bu işçilerin geldikleri ülkelere bakarsak 39 işçi Suriyeli; 20 işçi Afganistanlı; 8 işçi Türkmenistanlı; 5’er işçi İranlı ve Özbekistanlı; 3 işçi Rusyalı; 1’er işçi Azerbaycanlı, Belaruslu, Endonezyalı, Iraklı, Kuveytli, Nijeryalı, Pakistanlı, Sırbistanlı, Ukraynalı ve Yunanistanlı…

2022 yılında iş cinayetlerinde ölenlerin 92’si (yüzde 4,99) sendikalı işçi, 1751’i ise (yüzde 95,01) sendikasız. Sendikalı işçilerin 44’ü madencilik, 16’sı metal, 10’u belediye, 7’si kimya, 4’ü enerji, 4’ü sağlık, 2’si taşımacılık, 1’i tarım, 1’i iletişim, 1’i eğitim, 1’i tersane ve 1’i güvenlik işkolunda çalışıyormuş. Yani ölen işçilerin %95’i sendikasız iken sadece %5’i sendikalı. Peki, bu bağlamda sendikalı olmak işçi ölümlerini engeller diyebilir miyiz? Kısmen diye biliriz ama sendikalı olmak yetmez örgütlü olmakta gerekir. Sendikaya talep kâr olmakta… Ve elbette sendikanın denetleyen mekanizmasının çalışması da gerekir.