0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Pamukkale Üniversite Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim görevlisi ve Jeoloji Mühendisleri Odası Şube Başkanı Doç. Dr. Barış Semiz ile Denizli’nin olası bir depremde karşılaşabileceği tabloyu konuştuk. Doç. Dr. Barış Semiz, “Deprem önemli, şehrimiz buna hazır mı derseniz değil. Buna hazır olmadığımızı yaşadığımız son depremde gördük. Bizim her zaman söylediğimiz şey deprem olmadan önce bazı çalışmaların yapılması.” dedi.

BÜYÜK BİR HASAR MEYDANA GELEBİLİR

Denizli’de deprem olasılığı nedir? Böyle bir olasılıkta Denizli’yi nasıl bir tablo bekliyor?

Denizli’de aktif fayların olduğu bir bölge içerisindeyiz.  Çok fazla fayların olduğu bir bölge, çöküntü alanı içerisindeyiz. Denizli’nin grabeni içerisinde düşündüğümüz zaman güney kanatlarımızda faylar ve kuzey kanatlarımızda aktif fayların olduğu bölgede yaşıyoruz.  Bu bölgede bir deprem olduğunda bizi nasıl etkiler? Şu an da ki mevcut depremle değerlendirdiğimiz zaman o kadar büyüklüğe çıkabilecek bir deprem üretilmesi mümkün değil çünkü faylarımızın türünün farklılığından kaynaklı bir durum.  Bizde 6.8 civarına çıkabilecek depremler bekliyoruz ama bu depremler de Denizli’mizde büyük hasarlar meydana getirebileceğini söyleye biliriz.

ÇÖKÜNTÜ ALANLARINA DİKKAT!

Depreminin zararlarını kendi elimizle yükseltiyoruz. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Evet depremin zararını kendi elimizle yükseltiyoruz bu dediğinize kesinlikle katılıyorum. Biz eski insanların yerleşim yerlerine baktığımızda bir yükseltinin üzerinde yerleşmiş. Biz ise genellikle ovalarda yerleşiyoruz.  Ova da yerleşmemizin ne avantajı ne dezavantajı var? Dezavantajı şu, ova gibi yerleşimler zemin olarak düşündüğümüzde kötü zeminlerin üzerinde oluşur. Yani alüvyon dediğimiz birikinti alanları. Buralar da yeraltı su seviyesi de yüksek ve zeminin de birbirine tutunma kabiliyeti düşük alanlar. Bu çöküntü alanlarına yerleştiğimiz zaman deprem geldiğinde deprem dalgalarının zemindeki hareketleri farklı farklı oluyor ve bu hareketin sonucunda da biz onu bir kat daha fazla hissediyoruz. Yani normal olan depremden depremin büyütmesi dediğimiz etkiyle daha fazla sallantıya sebep oluyor ve daha fazla yıkıntı olmasını sağlıyor.  Bunun en büyük örneğini İzmir Bayraklı depreminde görmüştük. Bayraklı çöküntü alanında Sisam Adası’ndan gelen deprem dalgaları zemin büyütmesine sebep olduğu için oradaki binalar yıkıldı.

DENİZLİ’DE NERELER RİSKLİ?

Denizli’de nereler bu yerleşim türleri arasında yer alıyor?

Yükselti alanları içerisinde olan Baba Dağ Fayı’nın üniversitenin arkasından geçerek ve onun önünden de ovaya doğru inerek oluşturduğu bir fay var. Çürük Su Dehli’nin geçtiği Pamukkale ovasına kadar indiğimiz alanlarının hepsi git gide kötüleşen alanlar olarak düşünebiliriz.

Peki, yükseltinin olduğu alanlar daha güvenli demek doğru mu?

Yani yükseltilerin olduğu yerlerde, sağlam zemine oturmuş evlerin olduğu alanlar daha güvenli. Yani Yenişehir’in ileri ki taraflarını düşünebilirsiniz çünkü alttaki zeminler kaya zemini zeminine tutturulmuş. Onun da kendine göre tehlikeli olduğu yerler var ama genel itibariyle zemin olarak daha kaya zemine tutturulmuş evler daha sağlamdır şeklinde söyleyebiliriz. İlçeler olarak düşünelim mesela Sarayköy Ovası tam ovanın ortasında kurulmuş bir yerleşim yeri zemini çok kötü. Acıpayam, ovanın içerisinde.  Geçen Acıpayam depremini düşündüğümüz zaman 5.30-5.7 büyüklüğünde bir deprem oldu. Ovada birçok evimiz yıkıldı niye çünkü ovadaki etki derecesi çok fazla oldu.  Çivril, aynı şekilde yine ovanın içerinde yerleşim yeri.  Ova ve çöküntü alanı içerisindeki yerleşimler için her zaman için tehlike var.

GÜVENLİ BİNAYI NASIL ÖĞRENİRİZ?

Peki, bir vatandaş olarak kiraya girmek ya da ev almak istesem yapmam gerekenler nedir? O binanın güvenli olduğunu nasıl doğrulayabilirim?

Sıfırdan bir ev alacaksanız aslında alacağınız evin müteahhidi, inşaat firması, zemin etüdünün kimin tarafından yapıldığını sorgulamayı öneriyoruz biz. Yani bunlar gerçekten güvenilir kişiler tarafından mı yapılmış? En önemli şeylerden biri deprem yönetmelik şartlarına uygun yapılmış mı? Bu tip şeylere dikkat ederek evleri almamız lazım.

“ÖNERİLERDE BULUNDUK AMA BİZE HERHANGİ BİR GERİ DÖNÜŞ OLMADI”

Sizin depremle ilgili alan çalışmalarız var mı? Ya da oda olarak çalışmanız var mı?

Biz oda olarak doğrudan bir çalışma yapmıyoruz. Bize bağlı olan mühendisler bu tip çalışmaları ve parsel bazındaki raporlandırmaları yapıyorlar. Biz üniversite olarak da 2020 yılında böyle bir çalışma yapmıştık. O zaman Denizli küçük bir şehirdi. Denizli’nin bir röntgenini çekmiştik. Yerleşim alanlarının nereleri uygun nereleri uygun değil bunun bir haritasını çıkarmış ve ona göre yerleşim alanları önermiştik. Tabi ondan sonra Denizli bir kat daha büyüdü.  Böyle çalışmaların yapılabilmesi için yerel yönetimler kimler ise bize talep eden onarlarla üniversiteler işbirliği içerisinde çalışarak projeler üretiriz. O yıldan itibaren her hangi bir proje, çalışma üretilmedi talepte edilmedi.  Bizim üniversite olarak şu tür çalışmalar yapılabilir diye önerilerimiz oldu. Önerilerde bulunduk ama bize her hangi bir geri dönüş olmadı.

İRAP konusunda yapılanlar çalışmalar var mı?

AFAD bünyesinde valiliklerin kontrolünde il risk azaltma planları (İRAP) hazırlanmış, tüm kamu kurum ve kuruluşlarının katıldığı afete yönelik yangın, heyelan, deprem bile bu başlığa konulmuş, bu anlamda tüm kamu, kurum ve kuruluşların yapması gereken yükümlülükler tanımlanmış ve valilik tarafından onaylanarak birimlere dağıtmıştı. Özellikle afet anlamındaki problemlerin çözümüne yönelik birimlerini kurarak çalışmalara başlandı. İRAP raporunda kısa vadeli, orta vadeli ve uzun vadeli çözüm önerileri içeriyor.

Biz İRAP’a dahil olduk. İRAP çalışmaları gerçekten önemli çalışmalar.  AFAD tarafından başlatıldı sonra valiliğe görev verildi. Valilik kamu kurularına, ilgili odalara, STK’lardan destekler istedi. Biz bu konularda hem oda hem de üniversite olarak destek olduk. Orada da öngörülerimizi belirttik.  Yapılan yanlışları ve yapılması gerekenleri, hangi kurumların neler yapması gerektiğini anlattık. Bundan sonra izlenmesi gereken şu, İRAP’ta yapılan çalışmaların uygulamaya dönük olarak nasıl çalışıp çalışmadığı konusunda neler yapılacağı asıl önemli olan bu. Yani bizim ülke olarak deprem veya yönetmelik çıkarma da sorunu yok. Yönetmelikler çıkıyor önemli olan o yönetmeliklerin uygulanıp uyunamadığı.

“DENETLEME MEKANİZMASI OLMALI”

Yönetmeliklerin uygulanıp uygulanmadığını denetleyen bir kurum değilsiniz. Böyle bir talebiniz var mı?

Eskiden odalar olarak yapılan hizmetleri denetleyen bir kurum görevini görüyorduk. Orada meslektaşlarımızın ürettiklerini de bizler denetliyorduk, fikir belirtiyorduk, kayıt altına alıyorduk. Şu anda böyle bir görevimiz, yetkimiz yok ama tabi ki böyle bir talebimiz var. Denetleme mekanizmasının çok iyi çalışması gerektiğini düşünüyoruz. 

STK ve belediyelerin işbirliği talepleri var mı? Geçmişte de Denizli olarak can ve mal kayıplı bir deprem atlattık. Bu süreçten sonra size başvuruldu mu?

Depremin ilk yaşandığı zamanlar veya bir iki hafta bizimle ilgili olmalı yapılmalı şeklinde belediyelerin görüşmeleri oluyor fakat doğrudan bir talepte bulunan bir belediye olmadı. Bu son zamanlarda Sarayköy Belediyesiyle işbirliği için görüşmelerimiz oldu. Onun haricinde tüm belediyeler şu şekilde bir şeyler yapılabilir, beraber yapalım demedi. Jeoloji mühendisleri istihdam ederek yapılan işleri denetleyin. Denetlenen işler de kaliteli olsun, güvenli yapılaşmanın önü açılsın taleplerimiz bulunuyor. Denizli ölçeğinde kısmen denetleme var.  İlçeler açısından düşündüğümüz zaman işlerin çokluğundan kaynaklı yetişebilmede sıkıntılar var. Meslektaşlarımız var orada denetliyorlar, araziyle gidip kontroller yapıyorlar. Ama alanları çok büyük olduğu için yetişebilmekte sorunlar oluyor. Biz zaten her türlü işbirliğine de açık olduğumuzu belirtiyoruz.

İstidam talebiniz de var.

Tabi istihdam olarak merkez belediler haricinde çoğu belediyede zemin etüt raporlarının kontrolü konusunda bir meslektaşımız çalışmıyor. Honaz hariç onda da meslek taşımız alanında çalışmıyor. Biz bu konuda onlara hep tavsiyelerde bulunuyoruz. Alanın da uzman kişilerin alınması alınan kişinin uzman bile olmasa bizim onları eğitmek konusunda yardımcı olabileceğimizi söylüyoruz. Alanında uzman bir jeoloji mühendisinin şiddetle alınmasını tavsiye ediyoruz.

KÜRESEL ISINMA İÇİNDE UYARIYORUZ

Küresel ısınmada Denizli’yi nasıl bir tablo bekliyor?

Biz tabi ki iklim değişikliği ile ilgili konularında, yeraltı sularının kullanımı konusunda uyarılarda bulunuyoruz. Yeraltı sularının bu kadar bilinçsizce kullanılmaması gerektiğini düşünüyoruz. Sulama sistemlerimizin, sulama şekillerimizin hala değişmediğini görüyoruz. Vahşi sulamanın artık yerini damlalıkla sulama sistemleri almalı. Yeraltı kuyusu açanlara sayaç takılması gerektiğini söylüyoruz. Yani bir bedel ödenmeli. Ben bedel ödenmeyen şeyin değersiz olarak görüldüğünü düşünüyorum.  Bu sistem bilinçsizliği beraberinde getiriyor. Biliyorsunuz kar yeni yağdı. Yeraltı sularına da yeteri kadar beslenim olmadı. Su seviyeleri düşüyor bu düşüş ileride sorunlar yaratabilir.

BİLİNÇLENDİRME OKULLARDA BAŞLAR

Bilinçlendirmenin okullarda başladığını düşünüyorum sizin okullarda çalışmalarınız var mı?

Biz bu tarz çalışmalar yapıyoruz. Ben akademik çalışmalarımda da toplum için yer bilimleri çalışmaları yapıyorum. Bunlarla ilgili 4-5 senedir yürüttüğüm bir TÜBİTAK projesi var. Denizli’de Türkiye’nin birçok ilinden öğretmenlere eğitimler verdik.  Bu eğitimler sonucunda yer bilimlerinin ne olduğu, neler yaptığımız, ne gibi çalışmalar yapılabileceğini, değerlerimizin ne olduğunu onlara anlatmaya çalışıyoruz ki onlarda öğrencilerine anlatsın. Gelecek dönem içerisinde burada kendi jeolojik değerlerimiz var bunları turizme kazandırılması, fayın, deprenin ne olduğunun öğrencilere aktarılması için milli eğitimdeki okullarda seminerler vermeye çalışıyoruz.  Talep olan okullara deprem haftasında gitmeye çalışıyoruz. Bu konu da talepleri olan varsa bizimle, odamızla iletişime geçebilirler.  Eğitim okulda başlar.

DENİZLİ DEPREME HAZIR DEĞİL!

Deprem önemli, şehrimiz buna hazır mı derseniz değil. Buna hazır olmadığımızı yaşadığımız son depremde gördük. Bizim her zaman söylediğimiz şey deprem olmadan önce bazı çalışmaların yapılması. Yapılması yönünde yol alınması gerekiyor. Herkesin düşünmekten bir adım öteye geçmesi gerekiyor. Bir deprem olduktan sonra bunun 15 gün sonrasında unutularak, bir daha deprem olunca hatırlanmasından ziyade artık adımların atılması gerektiğini düşünüyoruz.

En azından bir master planı hazırlanmalı

Tabi deprem haritalarının çıkartılması, fay haritalarının çıkartılması buna göre binaların yapılacağı yerlerde zemin çalışmasının yapılması. Bu zemin çalışmasına göre yüksek katlı mı yapılacak, düşük katlı mı yapılacak, ne tarafa yapılacak, sanayi de nasıl yapılacak? Bunların planlanması gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda biz üzerimize düşen neyse yaparız.

HERKESLE BARIŞMAYA GEREK YOK

İmar aflarını da sıkıntılı görüyoruz.  İmar affı tekrar gündeme gelecek mi gelmeyecek mi bilmiyoruz ama bunun da bir yanlış olduğunu düşünüyoruz. Bunu neden söylüyoruz, biz zaten mevcut binaların mühendislik hizmeti almadan yapıldığı için depremin zararlarının çok olduğunu düşünürken bir de bu binalara kendi elimizle izin vererek onlarla barışmaya çalışıyoruz. Bu tip şeylerin olmaması gerektiğine de inanıyoruz. Sel hattına ev yapıyor biz daha sonra imar affıyla devlet olarak gidip barışıyoruz. Sonrasında da oraya elektrik su veriyoruz, yerleşmesine izin veriyoruz yıkılınca da hep berber üzülüyoruz.  Herkesle barışmak zorunda değiliz.  Küçük çaplı şeylerde barışabiliriz. Üç katlı bir ev yapılmış üzerine iki kat daha çıkılıyor bununla barışılmaz. Çünkü bütün hesaplamalar iki kata göre yapılmış, üzerine yük bindirilmiş bu bize doğru gelmiyor. Tüm binaların mühendislik hizmeti almış şekilde ve denetime tabi tutular yapılmasını öneriyoruz.

Aslıhan Kılıçelli